Zihinsel Engelliler

Konuşma, dikkat, bellek, düşünme gibi zihinsel işlevlerde belirgin bozukluk görülmekte olup, özellikte bellekte ve dikkatte görülen bozukluk belirgindir. Zihin engelliğinde, zihinsel işlevlerdeki bozukluğa eşlik eden bir durum ise uyumsal davranışlardaki yetersizliktir. Uyumsal davranışlardaki yetersizlik, bireyin kendi yaşından ve kültür grubundan beklenen kişisel bağımsızlık ve sosyal sorumluluklarını yerine getirememesi olarak ele alınmaktadır. Uyumsal davranışlara örnek olarak insanlarla iletişim kurabilme (dili anlamak), günlük yaşam aktivitelerini yapabilme (yemek yiyebilme, banyo yapabilme vb), akademik becerilerler de bulunma (okuma, yazma ve aritmetik işlemleri yapabilme) ve bir iş bulup çalışabilme örnek olarak verilebilir.

Zihinsel Engelliliği olan çocuklarda gelişmenin aşamaları örneğin konuşma, yürüme vb. yaşıtlarına göre belirgin derecede geç olmaktadır. Zihinsel engelliliğinin belirtileri doğumda ortaya çıkabileceği gibi, bazen de çocukluk döneminin sonunda kendisini gösterebilmektedir. Belirtilerin başlama zamanı zihinsel engelliliğine neden olan hastalığa bağlı olarak değişir. Hafif derecedeki zihinsel engelliliğinin tanımlanması ancak okul öncesi eğitim devresinde sosyal, iletişim veya akademik becerilerdeki yetersizlikle açığa çıkabilecektir.

Zihinsel Engellilik Nasıl Sınıflandırılır?

Zihinsel engellilik zeka yaşı bölümlerine göre birbirinden ayrılmaya çalışan bir gruptur. Bir kişinin geri olmasını yani farklı olmasını sadece zeka yaşı bölümü ile açıklamak kolay değildir. Zihinsel engelli bireylerin aile, çevre ile olan ilişkileri, zeka yaşı bölümleri, kendi kurdukları dünyaları, etkilendikleri olaylar, algıları, korkuları, sevinçleri birbirinden farklı olması nedeniyle tek bir tipte zihinsel engelden ya da engelli birey tipinden bahsetmek çok güçtür. Ancak zihinsel engelli bireylerin gereksinimlerini belirleyebilmek amacıyla, zihinsel engelli bireyler ağırlık derecelerine göre genellikle iki farklı yaklaşımla sınıflandırılmaktadırlar. Bunlardan biri psikolojik tanılama yaklaşımı, diğeri de eğitsel tanılama yaklaşımıdır.

IQ Psikolojik Tanı Eğitsel Tanı

AAMR (AmericanAssociation on MentalRetardation) tarafından zihinsel engelli gruplarının, yetişkinlik çağında (15 yaş ve yukarısı) ulaşabilecekleri en üst beceri düzeyleri belirlenmiştir. Ancak zihinsel engellilerin bu davranış düzeylerine ulaşabilmeleri doğuştan getirdikleri kalıtsal özelliklere, en önemli bir faktör olarak da sağlanan eğitim ve çevre olanaklarına bağlı olmaktadır. Bu sebeplere bağlı olarak da zihinsel engelliler kendi içlerinde oldukça önemli bireysel farklılıklar gösterirler.

Zihinsel Yetersizliği ve Yaygın Gelişimsel Bozukluğu Olan Bireylerde Öğretim Yöntem, Teknik ve Yaklaşımları Yaygın Gelişimsel Bozukluğu ve Zihinsel Yetersizliği olan bireyler öğrenme sürecinde farklı yöntem, teknik ve yaklaşımlara gereksinim duyarlar. Öğretim programlarında çoklu duyuya dayalı öğretim tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Aşağıda yer alan teknik, yöntem ve yaklaşımların hepsi öğretim programının içinde yer almalıdır. Öğretim sürecini planlarken; bireyin gelişim özellikleri, performansı, öncelikli ihtiyaçları, bireyin öğrenme deneyimleri, motivasyonu, kazandırılacak beceri vb. değişkenler dikkate alınmalıdır.

• Açık Anlatım Yöntemi
•  Basamaklandırılmış Yöntem
• İleri Zincirleme Yöntemi
• Tüm Beceri Yöntemi
• Tersine Zincirleme Yöntemi
• Uygulamalı Davranış Analizi-UDA
• Ayrık Denemelerle Öğretim
• Fırsat Öğretimi
• Olumlu Davranış Desteği (İşlevsel Analiz)
• Temel Tepki Öğretimi
• Yanlışsız Öğretim
• Akran Destekli Öğrenme
• Video Kaydı ile Model Olma
• Replik Silikleştirmeyle Öğretim
• İlişki Temelli Yöntemler
• Gösteri
• Rol Oynama
• Drama
• Bilgisayar Destekli Öğretim
• Çoklu Duyuya Dayalı Öğretim
• Bilişsel Süreç Yaklaşım
• Etkinlik Çizelgeleri
• Sosyal Öyküler

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU 

   Yaygın gelişimsel bozukluklar (YGB), sosyal ilişki, iletişim ve bireysel gelişimde gecikme ya da sapma ile kendini gösteren ve genellikle yaşamın ilk yıllarında başlayan nöropsikiyatrik bozukluklardır.

  Beynin yapısını ve işleyişini etkileyen çeşitli sinir sistemi sorunlarından kaynaklanan otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik bir alt yapısının olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülür. Otizmlilerin %70’inde zeka geriliği vardır. %’10 unda ise üstün zeka görülebilir. Otizm ile birlikte dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve epilepsi görülebilir. Otizm çeşitleri ; Otizm  Atipik otizm,  Asperger sendromu, Heller sendromu şeklindedir.

     OSB tanısı konulan bireylerde; beslenmede problem yaşama, nesneleri döndürme, öfke nöbeti, birbirini tekrarlayan hareketler, yoğun konsantrasyon, alışkanlıkların dışına çıkamama, ses ve ışığa karşı hassasiyet, belirli alanlara takıntılı olma derecesinde ilgi duyma gibi sorunlar görülmektedir.

     Erken tanı, uygun rehabilitasyon programı bu vakaların hayata kazandırılmasında büyük rol oynamaktadır. Zamanında başlanan doğru bir eğitim programıyla OSB’li bireyler diğer akranları ile aralarındaki gelişim geriliği farkını büyük oranda kapatabilmektedirler.